ریشه شناسی «سایبر-»

بحث در خصوص انسان شناسی سایبر را با خودِ واژه «سایبر- » و پیش از همه ریشه شناسی آن آغاز می کنم. واژه ی سایبر در حقیقت از واژه ی یونانی κυβερνητικός (kybernetes) به معنی سکان دار استخراج شده است. در پایان دهه 40 قرن بیستم میلادی، نوربرت وینر، ریاضیدان آمریکایی در دانشگاه ام آی تی، برای نخستین بار با استفاده از پیشوند «سایبر» به مفهومی جدید و متعاقبا علم میان رشته ای «سایبرنتیک» اشاره کرد. در حقیقت این استفاده از پیشوند سایبر، به یکی از موضوعات بنیادین علم سایبرنتیک، یعنی شناخت «ماهیت کنترل» – در/ میان انسان، جهان و ماشین – ارتباط دارد. (در یادداشت های بعدی درباره ی سایبرنتیک خواهم نوشت).

نوربرت وینر 1894- 1964 ریاضیدان آمریکایی، و یکی از تاثیر گذار تارین دانشمندان قرن بیستم  

در نیمه دوم قرن بیستم، ایده ی سایبرنتیک الهام بخش بسیاری از دانشمندان، متفکران و نظریه پردازان بود که ملهم از آن مفاهیم جدیدی با استفاده از مفهموم سایبرنتیک و ترکیب های جدیدی با پیشوند سایبر- بوجود آوردند؛ این استفاده همچنان ادامه دارد. البته امروز خصوصا در عرصه عمومی، سایبر و حتی گاهی خود سایبرنتیک، به تکنولوژی های نوین ارتباطات الکترونیکی تقلیل می یابد.

برای نمونه استفاده از پیشوند سایبر بعدها به ادبیات هم کشیده شد. از ابتدای دهه ی هشتاد قرن بیستم به بعد ژانری از رمان های علمی- تخیلی با عنوان سایبر-پانک بوجود آمد که تم اصلی آن تکنولوژی های نوین ارتباطات و اطلاعات، خصوصا اینترنت است. ویلیام گیبسون یکی از نویسنده های شناخته شده ی این ژانر ادبی در رمان معروف خود با نام Neuromancer که در سال 1984 به چاپ رسید، برای نخستین بار ترکیب «فضای سایبر» را بکار برد.